Często mamy do czynienia z sytuacją, w której jeden ze współmałżonków samodzielnie wchodzi w określony stosunek prawny, tj. zawiera umowę, która stanowi źródło jego zobowiązań, pomijając jednocześnie swojego małżonka. Rodzi się zatem pytanie co się dzieje w wypadku kiedy małżonek zawierający umowę samodzielnie nie wykona ciążących na nim zobowiązań? Czy konsekwencje tych działań może ponosić drugi współmałżonek?
W powyższej sytuacji niebagatelne znaczenie ma fakt, czy umowa zawarta przez jednego z małżonków została zawarta za zgodą drugiego małżonka czy bez jego zgody.

Umowa zawarta za zgodą małżonka.
W tym przypadku wierzyciel małżonka, z którym została zawarta umowa może żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonka.
Zatem Sąd wydając wyrok/ nakaz zapłaty stwierdzający zobowiązanie osoby pozostającej w związku małżeńskim nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.
Aby uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko obojgu małżonkom wierzyciel musi wykazać dokumentem urzędowym bądź prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika. Zgoda małżonka na zawarcie danej umowy najczęściej udzielana jest w formie pisemnej i stanowi załącznik do umowy. W takiej sytuacji nie ma wątpliwości, że małżonek wyraził aprobatę na zawarcie umowy. Zatem wyrażona w tej formie zgoda stanowi istotny element zabezpieczenia wierzyciela.

Więc co do zasady małżonek odpowiada za długi drugiego z małżonków, jeżeli wyraził na to zgodę.

Umowa zawarta bez zgody małżonka.
Z kolei jeżeli małżonek zawarł umowę bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z dokonanej czynności prawnej wierzyciel może żądać zaspokojenia jedynie z majątku osobistego małżonka, który zawarł umowę. Ponadto wierzyciel może żądać zaspokojenia z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskiwanych przez tego małżonka z innej działalności zarobkowej, jak również korzyści uzyskiwanych z praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. W sytuacji gdy wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wierzyciel może zaspokoić się także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

W tym przypadku tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim jest podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego dłużnika i w/w składników majątku wspólnego.
Zasadą jest, że każde z małżonków uprawniony jest do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, zaś ewentualny brak zgody współmałżonka wywołuje skutek tylko jeśli idzie o zakres zaspokojenia się potencjalnego wierzyciela.

Podstawa prawna:

art. 41 k.r.o., art. 787 k.p.c., art. 7761 k.p.c.,
wyrok SA w Rzeszowie z 11.09.2008 r. , I ACa 205/08.